สังฆราชองค์ที่ 18 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์

สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (วาสน์ วาสโน)

สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราชสกลมาหาสังฆปริณายก (วาสน์ วาสโน) เป็นสมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ 18 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ สถิต ณ วัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม ทรงดำรงตำแหน่งเมื่อปี พ.ศ. 2517 ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช ทรงอยู่ในตำแหน่ง 14 พรรษา สิ้นพระชนม์เมื่อวันที่ 27 สิงหาคม พ.ศ. 2531 พระชนมายุ 91 พรรษา

พระองค์มีพระนามเดิมว่า วาสน์ ประสูติเมื่อปี พ.ศ. 2440 ที่อำเภอนครหลวง จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ทรงบรรพชาเป็นสามเณร เมื่อปี พ.ศ. 2455

บรรพชาและอุปสมบท

พระองค์ได้ทรงอุปสมบทเมื่อปี พ.ศ. 2461 ณ วัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม ได้รับฉายาว่า "วาสโน" เมื่ออุปสมบทแล้วได้ศึกษาพระปริยัติธรรมตามลำดับ และสอบได้เปรียญธรรม ๔ ประโยค

พ.ศ. 2465 และ 2466 เป็นพระครูโฆสิตสุทธสร พระครูธรรมธร และพระครูวิจิตรธรรมคุณ ตามลำดับ พระครูฐานานุกรมในพระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหลวงชินวรสิริวัตน์ สมเด็จพระสังฆราชเจ้า และเป็นกรรมการตรวจธรรมและบาลีสนามหลวง

พ.ศ. 2477 เป็นพระราชาคณะ ชั้นสามัญที่ "พระจุลคณิศร" พระราชาคณะปลัดซ้ายของพระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหลวงชินวรสิริวัตน์ สมเด็จพระสังฆราชเจ้า

พ.ศ. 2481 เป็นกรรมการคณะธรรมยุต

พ.ศ. 2485 เป็นกรรมการมหามงกุฎราชวิทยาลัย เป็นคณาจารย์เอกทางรจนาพระคัมภีร์ และเป็นสมาชิกสภาสังฆสภา

พ.ศ. 2486 เป็นผู้ช่วยเจ้าคณะตรวจการภาคกลาง และภาค 2 เป็นเจ้าคณะอำเภอพระนคร และเป็นกรรมการการสังคายนาพระธรรมวินัย

พ.ศ. 2489 เป็นพระราชาคณะ ชั้นราชที่ "พระราชกวี" และรักษาการณ์ในหน้าที่เจ้าอาวาสวัดราชบพิธ

พ.ศ. 2490 เป็นพระราชาคณะ ชั้นเทพที่ "พระเทพโมลี"

พ.ศ. 2491 เป็นเจ้าอาวาสวัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม และเป็นเจ้าคณะตรวจการณ์ภาค 1

พ.ศ. 2492 เป็นพระราชาคณะ ชั้นธรรมที่ "พระธรรมปาโมกข์"

พ.ศ. 2494 เป็นเจ้าคณะธรรมยุต ผู้ช่วยภาค 1-2-6 และเป็นเจ้าคณะจังหวัด พระนคร-สมุทรปราการ และนครสวรรค์

พ.ศ. 2500 เป็นพระราชาคณะ เจ้าคณะรอง ชั้นหิรัญบัฏ ที่ "พระอุบาลีคุณูปมาจารย์"

พ.ศ. 2504 เป็นผู้รักษาการณ์ในตำแหน่งเจ้าคณะธรรมยุต ภาค 1-2-6 และเป็นอุปนายกกรรมการมหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัยฯ

พ.ศ. 2506 เป็นสมเด็จพระราชาคณะ ชั้นสุพรรณบัฏ ที่ "สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์" และเป็นกรรมการมหาเถรสมาคม

งานพระศาสนา

พระองค์ได้บริหารงานพระศาสนา ในการคณะสงฆ์มาโดยตลอดเป็นอันมาก พอประมวลได้ดังนี้

• นายกกรรมการและนายกสภาการศึกษา มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย
• เจ้าคณะใหญ่คณะธรรมยุต
• ประธานการศึกษาของคณะสงฆ์
• ประธานกรรมการมหาเถรสมาคม
• ประธารกรรมการมูลนิธิส่งเสริมกิจการศาสนา และมนุษยธรรม
• เป็นองค์อุปถัมภ์ในกิจการด้านการพระ ศาสนา และการสงเคราะห์ในด้านต่าง ๆ เป็นจำนวนมาก เช่น มูลนิธิสังฆประชานุเคราะห์ สัมมาชีวศิลปมูลนิธิ ศูนย์และชมรมพุทธศาสนาในมหาวิทยาลัยต่าง ๆ โรงพยาบาลสมเด็จพระสังฆราช (วาสนมหาเถร) สถานสงเคราะห์คนชราวาสนเวศน์ และมูลนิธิสมเด็จพระสังฆราช (วาสนมหาเถร) เป็นต้น

งานเผยแผ่ศาสนธรรม

งานเผยแผ่ศาสนธรรม นับว่าเป็นงานหลักที่ทรงกระทำเป็นพื้นฐานอย่างต่อเนื่อง ในรูปแบบต่าง ๆ กล่าวคือ การสังคายนาพระธรรมวินัย ตรวจชำระพระไตรปิฎก ในการสมัยสมโภชกรุงรัตนโกสินทร์ 200 ปี นับเป็นครั้งที่ 3 ของประเทศไทย

การบรรยายธรรม ได้จัดให้มีพระธรรมเทศนาประจำวันธรรมสวนะในพระอุโบสถเป็นประจำ การบรรยายสวดมนต์มีคำนำแปล ณ สถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย ประจำวันพระแรม 8 ค่ำ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2498 ถึง พ.ศ. 2517

การตรวจเยี่ยมพุทธศาสนิกชนทั่วประเทศทั้ง 73 จังหวัด เพื่อรับทราบปัญหาต่าง ๆ ที่จะได้นำมาปรับปรุงแก้ไขให้ดีขึ้นต่อไป

การแต่งหนังสือและบทความต่าง ๆ เพื่อสอนพระพุทธศาสนาในระดับต่าง ๆ ไว้เป็นจำนวนมาก

งานสาธารณูปการ

งานสาธารณูปการ การตั้งมูลนิธิต่างๆ เพื่อบำรุงพระอาราม

ทรงสร้างและให้ความอุปถัมภ์ในการสร้าง วัด โรงเรียน โรงพยาบาล และสาธารณสถานต่าง ๆ เป็นจำนวนมาก เช่น วัดแสงธรรมสุทธาราม จังหวัดนครสวรรค์ วัดโพธิทอง จังหวัดอยุธยา อาคารเรียนโรงเรียนประชาบาลวัดสระกะเทียม นครปฐม โรงเรียนประชาบาลวัดโพธิ์ทอง จังหวัดอยุธยา โรงพยาบาลสมเด็จพระสังฆราช (วาสนมหาเถระ) จังหวัดอยุธยา ศาลาบำเพ็ญบุญ วัดเสนาสนาราม หอนาฬิกา จังหวัดอยุธยา ศาลาที่พักริมทางหลวง 8 แห่ง ศาลาทรงไทยหน้าพระวิหารพระมงคลบพิตร 2 หลัง และสถานสงเคราะห์คนชราวาสนเวศน์ จังหวัดอยุธยา สิ่งก่อสร้างสุดท้ายคือ โรงเรียนวัดราชบพิธแห่งใหม่ ในที่ดินที่กองทัพบกยกให้ เนื่องในวโรกาสพระชนมายุครบ 90 พรรษา งานสร้างพุทธมณฑล ให้สำเร็จเสร็จทันในมหามงคลสมัยที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงเจริญพระชนมพรรษา 5 รอบ ในปี พ.ศ. 2530 เป็นผลงานสำคัญของพระองค์ที่เริ่มตั้งแต่ปี พ.ศ. 2521

งานพระนิพนธ์

งานพระนิพนธ์ ทรงนิพนธ์หนังสือและบทความต่าง ๆ ทั้ง ร้อยแก้ว และร้อยกรองไว้เป็นจำนวนมาก เช่น ทิศ 6 สังคหวัตถุ 4 สัมปรายิกัตถประโยชน์ วัดของบ้าน พุทธศาสนคุณ พัฒนาใจ บุคคลหาได้ยาก มรดกชีวิต ความเติบโต วาสนาสอนน้อง จดหมายถึงพ่อ วาทแห่งวาสน์ คำกลอนสอนใจ วาสนคติ นิราศ 2 ปี สวนดอกสร้อย สักวาปฏิทิน กลอนปฏิทิน อาจารย์ดี สมพรปาก คน-ระฆัง เรือ-สมาคม วัยที่เขาหมดสงสาร และบทความเรื่องบันทึกศุภาสินี เป็นต้น

อ้างอิง

หมาย กำหนดการ ที่ ๓/๒๕๓๒ พระราชทานเพลิงพระศพ สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราชสกลมาหาสังฆปริณายก (วาสน์ วาสโน) ณ พระเมรุวัดเทพศรินทราวาส มีนาคม พุทธศักราช ๒๕๓๒

สมัยก่อนหน้า		สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (วาสน์ วาสโน)		สมัยถัดไป
สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (ปุ่น ปุณฺณสิริ)		สมเด็จพระสังฆราชแห่งกรุงรัตนโกสินทร์ (พ.ศ. 2517 - พ.ศ. 2531)		สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช (เจริญ สุวฑฺฒโน)
สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (จวน อุฏฐายี)		เจ้าคณะใหญ่คณะธรรมยุต (พ.ศ. 2515 - พ.ศ. 2531)		สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช (เจริญ สุวฑฺฒโน)
พระศาสนโสภณ (ภา ภาณโก)		เจ้าอาวาสวัดราชบพิธสถิตมหาสีมารามราชวรวิหาร (พ.ศ. 2491 - พ.ศ. 2531)		สมเด็จพระพุทธปาพจนบดี (ทองเจือ จินฺตากโร)

เครดิตจากเวบ http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%A1%E0%B9%80%E0%B8%94%E0%B9%87%E0%B8%88%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B8%B4%E0%B8%A2%E0%B8%A7%E0%B8%87%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%84%E0%B8%95%E0%B8%8D%E0%B8%B2%E0%B8%93_%E0%B8%AA%E0%B8%A1%E0%B9%80%E0%B8%94%E0%B9%87%E0%B8%88%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%86%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%8A_(%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%99%E0%B9%8C_%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B9%82%E0%B8%99)

รายพระนามสมเด็จพระสังฆราชแห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน

ลำดับ	รูป	รายพระนาม	เริ่มวาระ	สิ้นสุดวาระ	สถิต ณ
1		สมเด็จพระอริยวงษญาณ สมเด็จพระสังฆราช (ศรี)	พ.ศ. 2325	พ.ศ. 2337	วัดระฆังโฆสิตารามวรมหาวิหาร
2		สมเด็จพระอริยวงษญาณ สมเด็จพระสังฆราช (ศุข)	พ.ศ. 2337	พ.ศ. 2359	วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ราชวรมหาวิหาร
3		สมเด็จพระอริยวงษญาณ สมเด็จพระสังฆราช (มี)	พ.ศ. 2359	พ.ศ. 2362	วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ราชวรมหาวิหาร
4		สมเด็จพระอริยวงษญาณ สมเด็จพระสังฆราช (สุก ญาณสังวร)	พ.ศ. 2363	พ.ศ. 2365	วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ราชวรมหาวิหาร
5		สมเด็จพระอริยวงษญาณ สมเด็จพระสังฆราช (ด่อน)	พ.ศ. 2365	พ.ศ. 2385	วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ราชวรมหาวิหาร
6		สมเด็จพระอริยวงษญาณ สมเด็จพระสังฆราช (นาค)	พ.ศ. 2386	พ.ศ. 2392	วัดราชบูรณะราชวรวิหาร
7		สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส (พระองค์เจ้าวาสุกรี สุวัณณรังสี)	พ.ศ. 2394	พ.ศ. 2396	วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามราชวรมหาวิหาร
8		สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาปวเรศวริยาลงกรณ์ (พระองค์เจ้าฤกษ์ ปญฺญาอคฺคโต)	พ.ศ. 2434	พ.ศ. 2435	วัดบวรนิเวศวิหารราชวรวิหาร
9		สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (สา ปุสฺสเทโว)	พ.ศ. 2436	พ.ศ. 2442	วัดราชประดิษฐ์สถิตมหาสีมารามราชวรวิหาร
10		สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส (พระองค์เจ้ามนุษยนาคมานพ)	พ.ศ. 2443	พ.ศ. 2464	วัดบวรนิเวศวิหารราชวรวิหาร
11		สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์ (หม่อมเจ้าภุชงค์ ชมพูนุท สิริวฑฺฒโน)	พ.ศ. 2465	พ.ศ. 2480	วัดราชบพิธสถิตมหาสีมารามราชวรวิหาร
12		สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (แพ ติสฺสเทโว)	พ.ศ. 2481	พ.ศ. 2487	วัดสุทัศนเทพวรารามราชวรมหาวิหาร
13		สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชิรญาณวงศ์ (หม่อมราชวงศ์ชื่น นพวงศ์ สุจิตฺโต)	พ.ศ. 2488	พ.ศ. 2501	วัดบวรนิเวศวิหารราชวรวิหาร
14		สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (ปลด กิตฺติโสภโณ)	พ.ศ. 2503	พ.ศ. 2505	วัดเบญจมบพิตรดุสิตวนารามราชวรวิหาร
15		สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (อยู่ ญาโณทโย)	พ.ศ. 2506	พ.ศ. 2508	วัดสระเกศราชวรมหาวิหาร
16		สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (จวน อุฏฐายี)	พ.ศ. 2508	พ.ศ. 2514	วัดมกุฏกษัตริยารามวรวิหาร
17		สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (ปุ่น ปุณฺณสิริ)	พ.ศ. 2515	พ.ศ. 2517	วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามราชวรมหาวิหาร
18		สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (วาสน์ วาสโน)	พ.ศ. 2517	พ.ศ. 2531	วัดราชบพิธสถิตมหาสีมารามราชวรวิหาร
19		สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช (เจริญ สุวฑฺฒโน)	พ.ศ. 2532	ปัจจุบัน	วัดบวรนิเวศวิหารราชวรวิหาร